- Mudanya ve Lozan ant.

MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI

(11 Ekim 1922)

İngilizler, Türk ordusu ile karşılaşınca müttefiklerinden yardım istemiş, fakat yardım alamamışlardır.

Fransız ve İtalyanlar’ın baskıları sonucu İngilizler, TBMM ile Mudanya’da ateşkes görüşmelerine başlamışlardır (3 Ekim 1922).

Görüşmelere TBMM, İngiltere, Fransa ve İtalya katılmıştır.

Görüşmelere Yunanistan katılmamış, Yunanistan’ı İngiltere temsil etmiştir.

TBMM adına görüşmelere İsmet Paşa gitmiştir.

İsmet Paşa Mudanya Ateşkes Antlaşması heyetleriyle
Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın Maddeleri :

1. Türk-Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecek.

2. Yunanlar, Meriç Nehri’ne kadar olan Doğu Trakya’yı 15 gün içinde boşaltacaklar.

3. Doğu Trakya TBMM’nin jandarma kuvvetlerine bırakılacak.

4. Türkler’in Doğu Trakya’daki askerleri barış antlaşması imzalanıncaya kadar 8.000’i geçmeyecek.

5. İstanbul, Boğazlar ve çevresi TBMM Hükümeti’ne bırakılacak.

6. İtilaf Devletleri'nin askerleri, barış antlaşması yapılıncaya kadar İstanbul’da bulunacak.

7. Barış yapılıncaya kadar Türk kuvvetleri Çanakkale ve İzmit Yarımadası’nda belirlenen sınırlardan ileriye geçemeyecekler.

Mudanya Ateşkes Antlaşması'nı imzalayan
heyet başkanları

Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın Sonuçları :

Kurtuluş Savaşı'nın askeri başarısı, diplomatik başarı ile tamamlanmış ve Türk Kurtuluş Savaşı sona ermiştir.

Kurtuluş Savaşı'nın diplomatik safhası başlamıştır.

Doğu Trakya ve İstanbul savaş yapılmadan kurtarılmıştır.

İngilizler Türk başarısını kabul etmiştir.

İngiltere’de Loyd George Hükümeti istifa etmiştir.

İtilaf Devletleri tarafından TBMM’ye, Lozan Barış Konferansı için teklif yapılmıştır.

Türk Devleti anlaşmalarda mağlup değil eşit devlet olarak kabul edilmiştir.

Doğu Trakya TBMM yönetimine girmiştir.

11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya
Mütarekesi ile yıllardır süregelen
savaş sona erdi. Mütarekede Lozan'da
bir barış konferansının yapılmasına
karar verildi.

Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın Önemi :

Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul’un ve Boğazlar’ın TBMM’ye bırakılması ile Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir.

LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI

(24 Temmuz 1923)

M.Kemal görüşme için İzmir’i teklif etmiştir.

Uluslararası antlaşmalara göre barış antlaşmaları tarafsız bir ülkede yapılması gerektiğinden bu isteğini İtilaf Devletleri kabul etmemiş ve Lozan görüşme yeri olarak kararlaştırılmıştır.

Görüşmelere TBMM, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya ve Japonya katılmıştır.

Türk Devleti’ni temsilen İsmet Paşa gitmiştir.

Boğazlarla ilgili görüşmelere SSCB ve Bulgaristan da dahil olmuş, ABD ise gözlemci olarak katılmıştır.

Görüşmeler 20 Kasım 1922’de başlamıştır.

İsmet Paşa Lozan
Anlaşmasını imzalarken

TBMM, iki konuda kesinlikle taviz verilmemesini istemiştir; Kapitülasyonlar ve Ermeni yurdu.

4 Şubat 1923’te görüşmeler kesilmiştir. Buna neden olan anlaşmazlıklar şunlardır:

1.Boğazlar Sorunu

2.Kapitülasyonlar (en çok tartışılan konudur)

3.Musul-Kerkük

4.Osmanlı Devleti’nin Borçları

Hayim Naum Efendi’nin arabuluculuk faaliyetleri sonucu karşılıklı verilen tavizler sonucu 23 Nisan 1923’te görüşmeler tekrar başlamıştır.

24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır.

Lozan Barış Antlaşması'nın Maddeleri:

Suriye Sınırı; 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması ile belirlendiği şekilde kabul edilmiştir.

Irak Sınırı; Irak sınırının ileride İngiltere ve TBMM arasında yapılacak bir görüşme ile belirlenmesine karar verilmiştir.

Yunanistan Sınırı; Mudanya Antlaşması’nda olduğu gibi kabul edilmiş, ancak savaş tazminatı olarak Yunanistan Karaağaç’ı Türkiye’ye bırakmıştır.

Sovyet Sınırı; Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşması ile belirlendiği gibi kalmıştır.

Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurulmasından vazgeçilmiştir.

Kapitülasyonlar kesin olarak kaldırılmıştır.

Lozan Anlaşması imza töreni

Adalar’dan;
Bozcaada ve Gökçeada Türk Devleti’ne,
Oniki Adalar İtalyanlar’a,
Diğer adalar ise Yunanistan’a bırakılmıştır.

Türk Devleti’nin sınırları içindeki Yabancı Okullar Türk kanunlarına uyacaklar, okulların öğrenimini Türk Devleti düzenleyecektir.
Fener Rum Patrikhanesi’nin yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartı ile Türkiye’de kalması kabul edilmiştir.

Azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırılmış, tüm azınlıklar Türk vatandaşı kabul edilmiştir. İstanbul’daki Rumlar hariç diğer yerlerdeki Rumlar’ın Yunanistan’a gönderilmesine, Batı Trakya hariç diğer yerlerdeki Türkler’in de Türkiye’ye gönderilmesine karar verilmiştir.

Boğazlar Sorunu ise şu şekilde halledilmiştir:

1.Boğazların idaresi başkanlığını Türkler’in yapacağı bir komisyona bırakılmıştır.

2.Boğazların iki tarafında da 20 km’lik alanın askerden arındırılması kararlaştırılmış, buna rağmen olağanüstü bir durum olduğunda Türk tarafının boğazlara asker sokabilmesine izin verilmiştir.

3.Ticaret gemileri boğazlardan serbestçe geçebilecek, savaş gemilerine ise tonaj sınırlaması getirilecektir.

4.İşgal güçleri İstanbul’u bir buçuk ay içinde boşaltacaklardır.

Borçlar şu şekilde halledilmiştir:

1.Duyûn-u Umûmiye İdaresi kaldırılmıştır.

2.Osmanlı Devleti’nden ayrılan devletlere Osmanlı borçlarından hisse verilmiştir.

3.Osmanlı borçlarının büyük bir bölümünü TBMM ödemeyi kabul etmiştir.

4.Borçların Türk Lirası ve taksitler halinde ödenmesi karara bağlanmıştır.

Lozan Barış Antlaşması’nın Önemi:

Yeni Türk Devleti ve Misâk-ı Millî, düşmanlarımız tarafından resmen kabul edilmiştir.

Askerî zaferler siyâsi zaferle sonuçlanmıştır.

Türkiye savaş tazminatı ödememiştir.

Kapitülasyonlar kesin olarak kaldırılmıştır.

Ülke sınırları Irak sınırı hariç belli olmuştur.

Türkiye açısından I.Dünya Savaşı sona ermiştir.

Azınlıkların Türk vatandaşı sayılması ile dış güçlerin içişlerimize karışması önlenmiştir.

Millî Mücadele hareketi, bağımsızlık için uğraşan diğer milletlere de bir örnek olmuştur.

Antlaşma, I.TBMM tarafından imzalanmış, II.TBMM tarafından onaylanmıştır.

22 Kasım 1922'de Lozan'da
çalışmalarına başlayan Lozan Barış
Konferansı arada bir kesinti ile
devam ederek 24 Temmuz 1923'te
Bağımsız Türkiye Devleti'nin
tanınması ile sona erdi.